Tổng thống Nga Vladimir Putin (Ảnh: Reuters). Theo hãng tin RT, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký ban hành luật chính thức chấm dứt hiệp ước với Mỹ về việc xử lý lượng plutonium cấp độ còn sót lại từ hàng nghìn đầu đạn hạt nhân thời chiến tranh Lạnh. Hạ viện Nga đã thông qua dự luật chấm dứt hiệp ước vào đầu tháng này, trong khi Thượng viện đã “bật đèn xanh” từ tuần trước. Luật này có hiệu lực vào ngày 27/10 sau khi Tổng thống Putin phê chuẩn.
Thỏa thuận Quản lý và Xử lý Plutonium (PMDA), được ký kết năm 2000, trong đó hai bên cam kết sẽ xử lý ít nhất 34 tấn plutonium cấp độ vũ khí mỗi bên. Theo các quan chức Mỹ, con số này đủ để chế tạo tới 17. 000 đầu đạn hạt nhân. Thỏa thuận được ký kết để giải quyết số plutonium dư thừa sau Chiến tranh Lạnh và có hiệu lực vào năm 2011.
"Mỹ đã thực hiện một số động thái mới chống lại Nga, làm thay đổi căn bản cán cân chiến lược vốn có vào thời điểm ký kết thỏa thuận và tạo ra thêm các mối đe dọa đối với sự ổn định chiến lược", một lưu ý của Nga trong đạo luật rút khỏi hiệp ước nêu rõ.
Sau khi tháo dỡ hàng nghìn đầu đạn sau Chiến tranh Lạnh, cả Moscow và Washington đều còn lại một lượng lớn plutonium cấp độ vũ khí, vốn rất tốn kém để lưu trữ và tiềm ẩn nguy cơ phổ biến vũ khí. Mục tiêu của PMDA là xử lý plutonium cấp độ vũ khí bằng cách chuyển đổi nó thành các dạng an toàn hơn như nhiên liệu oxit hỗn hợp (MOX) hoặc bằng cách chiếu xạ plutonium trong các lò phản ứng neutron nhanh để sản xuất điện.
Tuy nhiên, Nga đình chỉ thỏa thuận vào năm 2016 do Mỹ không thực hiện nghĩa vụ của mình, đặc biệt là việc hủy bỏ xây dựng Cơ sở chế tạo nhiên liệu oxit hỗn hợp (MFFF). Moscow cũng viện dẫn lý do là các hành động thù địch của Mỹ, bao gồm các lệnh trừng phạt và sự mở rộng về phía đông của NATO ở châu Âu, cùng nhiều lý do khác. Nga và Mỹ cho đến nay là những cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới, và cùng nhau kiểm soát khoảng 8.
000 đầu đạn hạt nhân, mặc dù ít hơn nhiều so với mức đỉnh điểm là 73. 000 đầu đạn vào năm 1986, theo Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, Washington đã rút khỏi Hiệp ước Lực lượng Hạt nhân Tầm trung năm 1987, cũng như Hiệp ước Bầu trời Mở năm 1992.
Vào tháng trước, Tổng thống Putin thừa nhận "hệ thống các thỏa thuận Liên Xô - Mỹ và Nga - Mỹ về kiểm soát vũ khí hạt nhân và phòng thủ chiến lược từng bước gần như bị phá bỏ hoàn toàn". Ông Putin tuyên bố Nga sẵn sàng tiếp tục tuân thủ các hạn chế định lượng cốt lõi được quy định trong Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí Chiến lược (New START) thêm một năm sau khi hiệp ước hết hạn vào tháng 2/2026.
Có hiệu lực kể từ năm 2011, hiệp ước này giới hạn Mỹ và Nga không được triển khai quá 1. 550 đầu đạn hạt nhân chiến lược và 700 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa. Nga đã đình chỉ nhưng chưa hủy bỏ việc tham gia hiệp ước sau khi bị áp đặt các lệnh trừng phạt vào năm 2022. Tuy nhiên Moscow vẫn để ngỏ khả năng khôi phục và tái thi hành tất cả các thỏa thuận.
Đáp lại đề xuất của Tổng thống Putin, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ca ngợi đây là một "ý tưởng hay".

