Kết luận thanh tra các dự án có khó khăn vướng mắc tại Bộ Xây dựng vừa được công bố đã chỉ ra nhiều vi phạm, dấu hiệu lãng phí tại dự án xây dựng quốc lộ 6, quốc lộ 9. Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Sỹ Bảy vừa ký ban hành kết luận thanh tra (Ảnh: TTCP). Dự án quốc lộ 6 được Bộ Giao thông vận tải cũ (nay là Bộ Xây dựng) cho phép lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2003.
Dự án được tổ chức thi công từ năm 2010 nhưng đã bị dừng từ năm 2013 đến nay, chưa được bố trí vốn để tiếp tục triển khai. Thanh tra Chính phủ kết luận chất lượng lập dự án của Bộ Giao thông vận tải thấp do kết quả khảo sát, lập thiết kế cơ sở chưa sát với thực tế, dẫn đến giá trị cả gói thầu xây lắp chênh lệch lớn so với dự toán giá các gói thầu theo thiết kế kỹ thuật cũng như giá trị trúng thầu tại các gói thầu.
Dự án cải tạo, nâng cấp quốc lộ 6 đoạn Ba La - Xuân Mai giúp mở rộng đường từ 50 đến 60m, tốc độ 80-100km/h với tổng kinh phí hơn 8. 100 tỷ đồng (Ảnh minh họa: Nguyễn Hải). Dự án phê duyệt năm 2008 khi Nghị định 16/2005 của Chính phủ có hiệu lực nhưng chủ đầu tư đã sử dụng kết quả khảo sát của tư vấn lập dự án thu thập năm 2004. Do đó thiết kế kỹ thuật phải thay đổi nhiều so với thiết kế cơ sở.
Đây là một trong những yếu tố làm tăng tổng mức đầu tư của dự án từ 906 tỷ đồng lên trên 2. 359 tỷ đồng. “Tổng mức đầu tư của dự án tăng từ 906 tỷ đồng lên trên 2.
359 tỷ đồng nhưng Bộ Giao thông vận tải không làm rõ khả năng bố trí vốn của dự án”, kết luận nêu và chỉ rõ trách nhiệm thuộc về Bộ Xây dựng, Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Xây dựng), Ban Quản lý dự án 1 (nay là Ban Quản lý dự án Thăng Long), tư vấn lập dự án đầu tư - Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) và các tổ chức, cá nhân liên quan.
Ban Quản lý dự án 1 phê duyệt dự toán, giá gói thầu số 21 không đúng định mức chi phí tư vấn giám sát thi công. Giá trị hợp đồng vượt so với giá trúng thầu được xác định theo tỷ lệ trúng thầu (tính trên chi phí xây dựng trong dự toán được phê duyệt) hơn 2,9 tỷ đồng.
Gói thầu số 20 rà phá bom mìn, vật nổ, Ban Quản lý dự án 1 đã thanh toán cho liên danh nhà thầu thi công chi phí lán trại theo dự toán được lập, trên 281 triệu đồng, vượt so với quy định của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng hơn 140 triệu đồng. Đáng chú ý, thanh tra phát hiện Bộ Giao thông vận tải phê duyệt dự án với tổng mức đầu tư 2.
359 tỷ đồng nhưng không xin ý kiến Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính để làm rõ nguồn vốn đầu tư cho dự án. Trong khi các bộ đã có ý kiến về tổng mức đầu tư của dự án là 906 tỷ đồng. Dự án được khởi công từ tháng 6/2010 nhưng không được bố trí đủ vốn theo tiến độ nên khi phải dừng giãn tiến độ dẫn đến nguy cơ gây lãng phí và đến nay chưa xác định được thời gian khởi động lại.
Căn cứ Điều 45 Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013, cơ quan thanh tra nhận định việc dừng hoãn thực hiện dự án từ năm 2013 có một số nguy cơ gây thất thoát, lãng phí. Bộ Xây dựng có trách nhiệm trình cấp thẩm quyền tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của dự án quốc lộ 6 và bố trí vốn để sớm tái đầu tư dự án theo quy định, nhằm tránh lãng phí nguồn lực đã đầu tư cho dự án.
Ban Quản lý dự án Thăng Long thực hiện thu hồi nộp ngân sách số tiền hơn 11 tỷ đồng. Tại dự án quốc lộ 9, Thanh tra Chính phủ phát hiện Cục Đường bộ Việt Nam trình, Bộ Giao thông vận tải thẩm định, phê duyệt đầu tư với tổng mức đầu tư không có chi phí giải phóng mặt bằng, không đúng Luật Xây dựng 2014.
Dự án có khó khăn, vướng mắc về giải phóng mặt bằng và hiệp định vay vốn không được gia hạn nên các hợp đồng không triển khai theo tiến độ đã ký. Ban Quản lý dự án 3 chưa kịp thời đàm phán với nhà thầu, báo cáo Cục Đường bộ Việt Nam về xử lý đối với 4 gói thầu đang thực hiện.
Cục Đường bộ Việt Nam trình, Bộ Giao thông vận tải phê duyệt bố trí vốn hàng năm cho dự án thiếu chính xác, dẫn đến mỗi năm phải điều chỉnh 2 lần, giá trị điều chỉnh giảm vốn lớn (năm 2022 giảm 50 tỷ đồng, tương đương hơn 23% so với ban đầu; năm 2023 giảm gần 49 tỷ đồng, tương đương 86%). Quốc lộ 9 qua địa bàn tỉnh Quảng Trị (Ảnh: Nhật Anh).
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tồn tại do UBND tỉnh Quảng Trị không giải phóng mặt bằng theo cam kết, dẫn đến thi công chậm tiến độ, không thể giải ngân theo kế hoạch vốn nên phải điều chỉnh kế hoạch vốn. Tháng 11/2024, Phó Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Giao thông vận tải hoàn tất thủ tục thanh toán, quyết toán và đóng dự án vay vốn Ngân hàng Thế giới (WB) theo quy định của Việt Nam và WB.
UBND tỉnh Quảng Trị chịu trách nhiệm giải quyết các hệ quả phát sinh (nếu có) liên quan đến chậm trễ trong triển khai công tác đền bù, giải phóng mặt bằng. Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông vận tải, UBND tỉnh Quảng Trị phối hợp với cơ quan liên quan rà soát, đề xuất cấp thẩm quyền xem xét kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định...
Tuy nhiên đến thời điểm Thanh tra Chính phủ vào cuộc, Bộ Xây dựng cũng như các đơn vị chưa thực hiện xong chỉ đạo của Phó Thủ tướng. Dự án dừng thực hiện từ cuối năm 2022. Căn cứ Luật Thực hành, tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013, Thanh tra Chính phủ khẳng định có một số nguy cơ gây thất thoát, lãng phí liên quan đến dự án quốc lộ 9.

