Tổng thống Nga Vladimir Putin thị sát cuộc tập trận quân sự chung Nga - Belarus vào tháng 9 (Ảnh: Reuters). Washington Post dẫn nguồn tin từ 2 quan chức cấp cao, những người nắm rõ nội dung cuộc điện đàm giữa nhà lãnh đạo Nga và Mỹ vào ngày 16/10, cho biết Tổng thống Nga Vladimir Putin nói với Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng ông muốn Ukraine từ bỏ toàn bộ quyền kiểm soát tỉnh Donetsk, một khu vực chiến lược quan trọng ở miền Đông Ukraine, như một điều kiện để chấm dứt xung đột.
Theo lời các quan chức trên, trong cuộc điện đàm với Tổng thống Trump, Tổng thống Putin đã đưa ra đề xuất rằng ông sẵn sàng nhượng lại quyền kiểm soát một số khu vực ở 2 tỉnh Zaporizhzhia và Kherson của Ukraine, nơi lực lượng Nga đang kiểm soát một phần, để đổi lấy quyền kiểm soát hoàn toàn tỉnh Donetsk. Hiện Nhà Trắng và Điện Kremlin chưa lên tiếng về thông tin trên.
Trong một năm qua, chiến tuyến giao tranh giữa lực lượng Nga và Ukraine phần lớn bị đình trệ, khi không bên nào giành được lợi thế đáng kể. Nga hiện kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine sau hơn 3 năm mở chiến dịch tại nước láng giềng. Năm 2022, Nga tuyên bố sáp nhập 4 khu vực ở Ukraine gồm Donetsk, Lugansk, Kherson và Zaporizhia, mặc dù không kiểm soát hoàn toàn các khu vực này.
Trước đó, Nga tuyên bố sáp nhập bán đảo Crimea ở phía nam Ukraine vào năm 2014 sau cuộc trưng cầu dân ý. Vị trí một số khu vực ở Ukraine mà Nga tuyên bố sáp nhập (Ảnh: Sky). Theo bản đồ chiến trường nguồn mở được công bố hồi tháng 8, Nga kiểm soát khoảng 46. 570km2, tương đương 88% diện tích vùng Donbass ở miền Đông Ukraine, bao gồm toàn bộ vùng Lugansk và 75% vùng Donetsk. Khoảng 6.
600km2 vẫn do Ukraine kiểm soát, nhưng Nga đã tập trung phần lớn lực lượng dọc theo mặt trận Donetsk, tiến về phía các thành phố lớn cuối cùng còn sót lại. Lực lượng Nga kiểm soát khoảng 74% khu vực Zaporizhzhia và Kherson ở đông nam Ukraine, tương đương khoảng 41. 176km2. Ukraine kiểm soát khoảng 14. 500km2 trên cả hai khu vực này. Nga cũng kiểm soát một phần nhỏ các vùng Kharkov, Sumy, Mykolaiv và Dnipropetrovsk của Ukraine. Nga kiểm soát khoảng 400km2 lãnh thổ trên khắp các vùng Sumy và Kharkov.
Theo báo cáo của Viện nghiên cứu chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ, vào năm 2024, Bộ chỉ huy quân sự Nga đã ưu tiên các nỗ lực kiểm soát phần còn lại của khu vực Donetsk và tạo ra vùng đệm ở phía bắc khu vực Kharkov, nhưng không đạt được các mục tiêu này. Hầu hết các bước tiến của Nga ở Ukraine đều diễn ra ở khu vực Donetsk.
ISW ước tính, sẽ phải mất hơn 2 năm nữa quân đội Nga mới có thể kiểm soát nốt phần còn lại của tỉnh Donetsk với tốc độ tiến quân như trong năm 2024. Dự đoán này được đưa ra với giả định rằng tất cả nỗ lực của Nga chỉ giới hạn ở Donetsk, rằng Nga có thể chiếm các khu vực đô thị lớn dễ dàng như các ngôi làng và cánh đồng nhỏ, và quân đội Ukraine không tiến hành bất kỳ cuộc phản công đáng kể nào.
Theo các nhà phân tích, kiểm soát hoàn toàn Donetsk sẽ giúp Nga nâng vị thế đàm phán trong tương lai với Ukraine và phương Tây cũng như cho công chúng Nga thấy quân đội Nga đạt được mục tiêu ở Ukraine. Theo , vùng Donbass vốn là một trung tâm của ngành công nghiệp khai thác than, luyện kim đen và kim loại màu của Ukraine. Donbass cũng từng là một trong các khu vực đô thị hóa nhất của Ukraine, có thời điểm khoảng 90% dân số sinh sống tại thành thị.
Trong một cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin Kyodo vào tháng 12 năm ngoái, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thừa nhận nước này không thể giành lại các vùng lãnh thổ đã mất bằng sức mạnh quân sự, mà phải qua con đường ngoại giao. Nga đã kêu gọi quân đội Ukraine rời khỏi các vùng lãnh thổ mà Moscow đã tuyên bố sáp nhập như một điều kiện để đàm phán hòa bình. Tuy nhiên, Kiev đã bác bỏ đề xuất này.
Sau các cuộc trao đổi với lãnh đạo Nga và Ukraine gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump kêu gọi hai nước chấm dứt các cuộc giao tranh dọc chiến tuyến. Tổng thống Trump cho rằng cuộc chiến ở Ukraine nên kết thúc ngay bây giờ, ở giới tuyến hiện tại, với việc cả hai bên đều được phép tuyên bố chiến thắng. Nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố ông đã hối thúc Tổng thống Nga và Ukraine ngừng xung đột và “đạt được một thỏa thuận”.

